"7 saberes para la educación ambiental en la escuela" Ikastaroak interes handia piztu zuen ingurumen hezkuntzan interesa duten pertsonen artean, bai planteamendu berritzailea egiten zuelako, Morinen jakintzak ingurumen hezkuntzarekin lotzean, bai hizlariak ospe handikoak zirelako nazioartean. Ikastaroaren xede ziren ikasleez –2030eko eskolako agendaren proiektuetako koordinatzaileak– gainera, ikastaroak unibertsitatean, enpresan eta ingurumen hezkuntzaren aholkularitzan diharduten pertsonak erakarri zituen, besteak beste.

Enrique Monasterio EEEko (Energiaren Euskal Erakundea) Garapen eta Berrikuntzako zuzendariak kontsumitzen dugun energiaren bilakaera errepasatu zuen. 1982an (EEE sortu zen urtea), Euskadin enegiaren % 24 ikatzetik zetorren, % 62 petroliotik eta gasa ia ez zen existitzen (% 0,6). 80ko eta 90eko hamarkadetan gasa izan zen apustua, eta, ondoren, energia berriztagarriak sartu ziren ikatzarekin amaitzeko eta petrolioaren deribatuen mendekotasuna murrizteko. Orain, energia berriztagarria ekoiztea duela 30 urte baino askoz merkeagoa da.

Ikasteko modua eta azterlanari ekiteko ikuspegia funtsezkoa da. Buruz ikasteak ez du ulertzen uzten, ez du ikasten ari denarekin hunkitzen uzten, «ez du edukiaren edertasuna ikusten uzten» Salman Khanen hitzetan, eta berak espero du datozen urteetan ezagutzak ez ezik ikasleen komunikaziorako, lankidetzarako eta enpatiarako gaitasuna ere baloratzeko gai izango garela.

Iraunkortasuneranzko hezkuntza

1980tik tenperaturaren igoerak fase ezberdinak izan ditu, orain 1.1ºC-an gaude. Hazkundea ez da homogeneoa, poloetan baitago eragin handiena. Tenperaturen igoeraren arrazoi antropogenikoak erregai fosilen erabilerari eta lurraren erabilerari lotuta daude. 2018an atmosferako karbonoaren % 86 erregai fosiletatik zetorren, eta % 14 lurzoruaren erabileraren aldaketetatik. Kantitate horren % 44 atmosferan geratu zen, % 29 landarediak hartu zuen eta % 23 ozeanoak. Atmosferaren CO2-a isurbidearen arabera aldatzen da, hau da, landaretzaren arabera.

Alde batetik, erregai fosiletatik, hau da, ikatza eta petroliotik sortzen den CO2-ak ziklo bat dauka, eta ehundaka urte iraun dezake bere horretan CO2 bezala eta atmosferan metatzen da. Beste aldetik, badago karbono biogenikoa, hau da, metanoa kasu. Metanoak beste bizi ziklo bat dauka, askoz ere arinagoa. 10 bat urte irauten ditu metano bezala atmosferan, gero CO2 bilakatzen da; halere, CO2 hori landareek hartzen dute, fotosintesi bidez, eta berriz ere zikloan sartzen da. Karbono dioxidoz gain, oxido nitrosoa ere kontuan hartu behar da.

Birusaz eraso estrategiko bat balitz bezala hitz egitea, baldintza idealak geuk sortu ditugula pentsatu gabe, irreala da. Ez dago astirik zoonosi kasu berriak geldiarazteko, ezin baita klima-aldaketa hori saihesteko behar den abiaduran konpentsatu. Politikariek sinesten badute, ez dago eztabaida ideologikorik aurrekontuetan. Aldaketak erabatekoa izan behar du osasunari, ingurumenari eta gizarte-zerbitzuei dagokienez. Rafael Bengoa kexu zen gobernuak ez zituelako elkarrekin erlazionatu.

A&B Laboratorios de Biotecnología 2001ean sortu zenetik iraunkortasunerako apustua egin duen enpresa da. Sektore kimikoan sailka daiteke, normalean kutsatzaile izatearen eta hondakin arriskutsuak sortzearen ospea duen sektorea. 2016an Garapen Jasangarriko Helburuei (GJH) atxiki zitzaien.

Helburua elkargune bihurtzea eta gizartean eztabaida piztea zen, eta bi sari ematen ditu: Vía Apia Saria gardentasun informatiboari ematen zaio, eta Vía Crucis Saria prentsaren aurrean opakutasuna izateagatik bereizten direnei ematen zaie. María García de la Fuente presidenteak honako hau esan zuen: «erredakzioan batzuetan erotzat hartzen gintuzten arren, beti egon da espezializazio bihurtu den bokazio bat. Hainbat komunikabidetan lekua bilatzen ibili gara.

Ozeanoen berotze globalaren ondorioz, arrainak poloetara eta sakonera handiagoetara lekualdatzen ari dira. Kantauri itsasoan Afrikako kostaldeko espezie subtropikalak ikusi dira, baina noizbehinkako kasuak baino ez dira. Klima-aldaketaren eraginpean, Bizkaiko golkoko urak 1,5 eta 3,5 gradu artean berotuko dira mende honen amaieran. Egiaztatu dena da 80ko hamarkadatik gaur egun arte hamarkada bakoitzeko 0,2 gradu igo dela.

Iker Maguregi, Ibilkariko zuzendariak, Euskadiko pertsonen mugikortasunari buruz egindako zenbait azterlanetara jo zuen. Autoaren erabilera % 40ra hurbiltzen ari da; garraio publikoak, berriz, % 15 baino ez du hartzen, eta oinezkoek % 42. Baina garraio motordunen artean autoaren erabilera aztertuko bagenu, % 70era igoko litzateke. Are gehiago, autoen erabilera zabaltzen joan den heinean, horien okupazioa gutxitu egin da.